Το Πάσχα στην Αυστρία – Ostern

Το Πάσχα στην Αυστρία είναι αρκετά διαφορετικό σε σχέση με το ελληνικό Πάσχα που έχουμε συνηθίσει.

Καταρχάς οι ημερομηνίες συμπίπτουν πολύ σπάνια. Αυτό συμβαίνει γιατί οι ημερομηνίες του Καθολικού και του Ορθοδόξου Πάσχα καθορίζονται με διαφορετικό σύστημα.
Στις καθολικές χώρες πέφτει πάντα το σαββατοκύριακο μετά την πρώτη πανσέληνο της Άνοιξης (Frühlingsvollmond).  Η Κυριακή του Καθολικού Πάσχα (Ostersonntag) πέφτει το νωρίτερο 22 Μαρτίου και το αργότερο 25 Απριλίου, ενώ οι ημερομηνίες του Ορθοδόξου Πάσχα κυμαίνονται πάντοτε από τις 4 Απριλίου ως τις 8 Μαΐου.
Διαφορές παρατηρούνται και στον τρόπο εορτασμού καθώς και στα έθιμα, μιας και δεν τελείται η ακολουθία του Επιταφίου μήτε μαζεύεται ο κόσμος το Σάββατο της Ανάστασης με λαμπάδες για να πάρει το Άγιο Φως. Γενικά η εορτή της Μεγάλης Εβδομάδας στην Αυστρία κυλάει πιο ομαλά για τα δικά μας δεδομένα.

 

Η γερμανική ονομασία „Ostern

Η ακριβής προέλευση της λέξης δεν είναι γνωστή. Τα σημεία του ορίζοντα προς τα ανατολικά Osten, η παλιά γερμανική λέξη για τη ροδαυγή „Austro“ αλλά και η θεά „Ostara“  (η θεά της γονιμότητας και της άνοιξης) είναι κάποιες εκδοχές. Παρεμπιπτόντως, πολύ πριν εξαπλωθεί ο χριστιανισμός στην Αυστρία, αντί για Πάσχα, τελούνταν η εορτή προς τιμήν της θεάς „Ostara – από την οποία προέρχεται το όνομα της Αυστρίας, „Ostarrichi = „Österreich.

 

Το Πασχαλινό Αυγό (das Osterei)

Το αυγό θεωρείται εδώ και χιλιάδες χρόνια ως σύμβολο νέας ζωής και γονιμότητας. Επίσης συμβολίζει και την άνοιξη, αφού τα πτηνά αφήνουν τα αυγά τους όταν αρχίζει να ζεσταίνει ο καιρός. Όσο για το λόγο που βάφουμε αυγά, μία από τις πιο ρεαλιστικές θεωρίες είναι το γεγονός ότι παλαιότερα δεν επιτρεπόταν η κατανάλωση αυγών κατά τη διάρκεια της Σαρακοστής, διότι το αυγό ισχύε ως ”απαγορευμένος καρπός”. Για να διατηρηθούν λοιπόν τα αυγά ως το τέλος της νηστείας, οι άνθρωποι τα έβραζαν σφιχτά και τα έβαφαν με φυτικά χρώματα, ώστε να ξεχωρίζουν από τα ωμά.

Επίσης, το τσούγκρισμα των αυγών δεν είναι αποκλειστικά ελληνικό έθιμο, όπως μπορεί να πιστεύουν πολλοί. Γίνεται στην Αυστρία, στην Γερμανία, στην Κροατία, στην Αγγλία (απ’όπου προέρχεται) και σε πολλές άλλες χώρες.

Στην Αυστρία υπάρχει το έθιμο του κρυψίματος των αυγών. Κατά την παράδοση της Ostara, οι άνθρωποι αρχικά χάριζαν ο ένας στον άλλο αυγά, ώσπου παρενέβη η εκκλησία και απαγόρευσε την πράξη αυτή. Βέβαια αυτό δεν ήταν αρκετό για να αποτρέψει τους ανθρώπους από αυτό το έθιμο. Συνέχιζαν να δωρίζουν αυγά, κρύβοντας τα σε χωράφια, με σκοπό να τα βρουν συγγενείς και φίλοι.

 

Το Πασχαλινό καλάθι – Η πασχαλινή φωλίτσα (das Osternest)

Σήμερα συνεχίζεται το έθιμο κρυψίματος αυγών, αλλά κυρίως για τα παιδιά. Οι γονείς φτιάχνουν πασχαλινά καλαθάκια, δηλ. παίρνουν καλάθια ή μικρά κουτιά και τα γεμίζουν με χόρτα, αυγά, λιχουδιές και μικρά δωράκια, για να μοιάζουν με φωλίτσες.  Έπειτα τα κρύβουν στο σπίτι ή στον κήπο και ύστερα ξεκινάει η αναζήτηση.

 

Ο πασχαλινός λαγός (der Osterhase)

Ο λαγός επίσης αντιπροσωπεύει τη γονιμότητα και είναι το ζώο της θεάς Ostara, όπως και της θεάς Αφροδίτης.

Όπως τα Χριστούγεννα, που ο Αί-Βασιλης („das Christkind“ ή αλλιώς “der Weihnachtsmann“) εδώ αφήνει δώρα κάτω από το δέντρο, έτσι το Πάσχα κρύβει τα καλαθάκια ο „Osterhase“.

 

Η Ιτιά Salix (Palmkätzchen)

Σίγουρα θα έχει πάρει το μάτι σας κλαδιά ιτιάς σε βιτρίνες καταστημάτων, σε σπίτια αυστριακών φίλων ή σε εστιατόρια ως πασχαλινό διακοσμητικό.
Στην βοτανολογία ο κύριος όρος είναι Salweide, όμως στην καθομιλουμένη χρησιμοποιούνται συχνά οι ονομασίες Palmkätzchen, Hängesalweide, Palmweide και Kätzchenweide.

Σύμφωνα με τη Βίβλο την Κυριακή πριν το Πάσχα – δηλ. την Κυριακή των Βαΐων –  οι άνθρωποι καλοσώρησαν τον Ιησού με βάια φοινίκων. Στην Αυστρία αντί για κλαδιά φοινίκων, χρησιμοποιούνται κλαδιά της Ιτιάς Salix.

 

Η Μεγάλη Εβδομάδα (die Karwoche)

Η λέξη «Kar» προέρχεται από την αρχαία γερμανική λέξη «kara» που σημαίνει «θρηνώ.»

Τη Μεγάλη Πέμπτη (Gründonnerstag) – από την γερμανική λέξη „Greinen“ που σημαίνει κλαίω – τελείται η λειτουργία με το «έλαιον χρίσεως» (Ölweihgottesdienst ή αλλιώς Chrisam-Messe).  Είναι ένα μείγμα λαδιού και μύρου το οποίο χρησιμοποιείται και σε βαπτίσεις (Taufen), χρίσματα (Firmung) και χειροτονήσεις (Priesterweihen).

Τη Μεγάλη Πέμπτη και τη Μεγάλη Παρασκευή (Karfreitag) οι Αυστριακοί κρατούν μία ξύλινη κατασκευή που όταν την κινείς γύρω γύρω βγάζει έναν ήχο κροταλίσματος. Υπάρχει σε διάφορες μορφές π.χ. ως σανίδα με χερούλι  ή σε μορφή σημαίας. Αυτή η δραστηριότητα ονομάζεται „Ratschen και έχει αναγνωριστεί από την UNESCO ως Άυλη Πολιτιστική Κληρονομιά της Αυστρίας. Ο κόσμος βγαίνει στους δρόμους με τις ξύλινες κατασκευές για να υπενθυμίσει στους υπολοίπους πιστούς τις λειτουργίες που ακολουθούν.

Το Μεγάλο Σάββατο (Karsamstag) κατά την έναρξη της βραδινής λειτουργίας, ο κόσμος μαζεύεται γύρω από την „Πασχαλινή Φωτιά(Osterfeuer), την οποία ανάβει ο παπάς με τη λαμπάδα (Osterkerze). Αυτή η λαμπάδα χρησιμοποιείται μετά τον αγιασμό για να φωτίζει την εκκλησία και συμβολίζει τον Χριστό ως το φως του κόσμου. Στο κερί αυτό είναι απεικονισμένος ένας σταυρός και στην πάνω αριστερή μεριά του υπάρχει το ελληνικό Α και αντίστοιχα κάτω στην δεξιά πλευρά το Ω.

Την Κυριακή του Πάσχα  (Ostersonntag) στο οικογενειακό τραπέζι υπάρχουν συνήθως ρολά κρέατος (Fleischrouladen), ψητό αρνί (Lammbraten), κουνέλι (Kanninchen) και εννοείται βραυστά αυγά.

Η Δευτέρα του Πάσχα (Ostermontag) είναι η τελευταία εορταστική μέρα της εβδομάδας του Πάσχα. Άλλη μια μέρα όπου τα μέλη της οικογένειας περνούν χρόνο μαζί. Τα παιδιά παίρνουν για δώρο Godnstriezl, Godnkipferl ή Osterbrezn, που είναι σαν παραδοσιακά κουλούρια για το Πάσχα.

 

Über den Autor

Korina Romanaki
Μετακόμισα στο Σάλτσμπουργκ το 2010 και το 2015 αποφάσισα να έρθω στη Βιέννη για σπουδές. Με χαρά στον ελεύθερο μου χρόνο, θα μοιράζομαι μαζί σας ό,τι με συναρπάζει στην πανέμορφη και πολυαγαπημένη μας Βιέννη!